Ponyweide
Nadat Jan Vonk in 2006 de gedenkwaardige woorden: “Dan moet je mee eerst eens vertellen wat een blauwe bes is” uitsprak in reactie op het idee van zijn vriendin, werd de ponyweide volgeplant met struiken. Een zachtfruitkweker uit Sumar stond hem met advies terzijde en zo werd de kwekerij gaandeweg 4,5 hectare groot. Aanvankelijk was de coöperatieve groothandel een perfect afzetkanaal, maar door goedkope bessen uit Oost-Europa is de prijs dramatisch gekelderd. “Daar worden boeren met subsidie uit Europa gestimuleerd blauwe bessen aan te planten. Door die subsidie, goedkope grond en goedkope arbeid kunnen zij leveren voor bodemprijzen. Bessenkwekers uit Limburg zetten op dit moment de ploeg in hun bessen, omdat het totaal niet meer uit kan. Het is een compleet ongelijk speelveld geworden.”
Het is maar één van de factoren die het leven van een bessenkweker niet makkelijk maken. “Blauwe bessen zijn gevoelig voor de suzukivlieg, maar het is ook een teelt waar je bijna niet op mag spuiten. Daarbij komt dat het gebied waarin ons terrein ligt, bestemd is als waterwingebied – waardoor we helemaal niets meer aan bestrijding mogen doen. Dat betekent dat we nu de hele kwekerij moeten gaan overkappen met gaas om de vlieg buiten te houden.” Tel daarbij de torenhoge personeelslasten als in het hoogseizoen met tien man personeel de bessen van de struiken moeten worden geplukt en het financiële plaatje ziet er nog niet vitaal uit.
“Op dit moment werk ik er nog veertig uur per week bij als beveiliger in de opvang van Oekraiense vluchtelingen. Ik kom op zo’n negentig uur week werk uit en dat zijn twee vrije dagen in de maand.” Hard werken is het ergste niet. Het gevoel dat met oneerlijke maatregelen en steeds nieuwe regelgeving hun dierbare kwekerij steeds weer teruggeworpen wordt, dat zit vader en zoon Vonk knap dwars: “Het wordt je voortdurend zó moeilijk gemaakt”, vat Jan samen. “De regelgeving is ons grootste probleem.”
Snoepwinkel
“Maar we moeten niet vergeten: ‘een klok slaat nooit minder dan één’,” aldus Jan. “We houden vol, want er komen beter tijden.” Zo staat er voor de komende tijd al negen markten op de agenda. Tien jaar lang is er volop geïnvesteerd in de lokale verkoop, door op alle denkbare markten te staan – zoals de Boer-Burger-markten die het afgelopen jaar een groot succes waren. Met een vaste kraam in het dorp en een ‘gezonde snoepwinkel’ aan huis op de kwekerij, is Sparkberry rondom Burgum volop zichtbaar en weten de lokale klanten hen nu dan ook goed te vinden.
Die koerswijziging in de afzet brengt de noodzaak tot meer verscheidenheid met zich mee. Zo zijn de afgelopen jaren bramen, aardbeien, aroniabessen, pruimen, rode bessen en kruisbessen aangeplant. De jonge kersenbongerd van een halve hectare groot, staat al veelbelovend in de knop. Henk: “Deze bomen zijn twee jaar oud, maar ik verwacht hier een mooie opbrengst. Kersen is een hele interessante teelt.”
Onder de bomen staan pollen smeerwortel: een bodembedekker die zowel voor bemesting met kalium zorgt én met haar bloemen bestuivers lokt. “We werken een hele trits bloemen en ruwe kruiden tussen de bomen en struiken, die als groenbemester fungeren. Behalve smeerwortel biivoorbeeld ook phacelia, lupines, klavers en boekweit. We gaan ook winterwikke proberen in plaats van gewone wikke, want die klimt in alle bomen en struiken omhoog. Je moet een beetje stoeien met de bodem om te ontdekken wat werkt.”
De winkel op de kwekerij is nu nog ondergebracht in een vroegere varkensstal, maar het liefst gaat die zo gauw mogelijk plat om iets nieuws op te bouwen. Met alle stappen in de richting van een vitaler bodem- en boekhouding hopen vader en zoon Vonk op een vruchtbaar seizoen met een mooie plus. Zodat niet alleen de nodige investering in de overkapping van het terrein, maar ook een nieuwe winkel in het verschiet ligt.
Toch zal die investering nooit ten koste gaan van de bodemsupplementen: “Als ik naar sommige collega’s kijk, betwijfel ik dat ze hier voldoende prioriteit aan geven”, zegt Henk. “Als je geen €1000 per jaar aan mineralen uit wilt geven om je tekorten te dekken, ben je niet serieus bezig. Dit oude hok kan ook nog wel een jaar blijven staan, maar die bemesting: dat moet gewoon gebeuren.”
