Update: Project Blijvend Grasland, duurzaam voor biodiversiteit en portemonnee

Update: Duurzaam voor biodiversiteit en portemonnee

Binnen het project Blijvend Grasland werken een tiental grondgebruikers uit Fryslân en Overijsel samen met de Friese Milieu Federatie (FMF), Natuur en Milieu Overijssel (NMO), BoerenNatuur Fryslân en het gebiedscollectief de Noardlike Fryske Wâlden aan de verduurzaming van hun bedrijfsvoering. Het project richt zich op het behoud van blijvend grasland. Voor dit project betekend dit dat grondgebruikers de grond in ieder geval 10 jaar niet bewerken en de intentie hebben om dat na die periode ook niet te doen.

Naast het opdoen van kennis rondom het behoud van blijvend grasland ligt de focus op het leveren van een duidelijk verdienmodel voor ecosysteemdiensten en in het bijzonder op het vermarkten van koolstofvastlegging in de bodem via certificaten. Het niet bewerken van grond levert een positieve bijdrage aan de bodembiodiversiteit, vooral doordat koolstof behouden blijft en verder kan worden opgebouwd. Koolstof speelt ook een belangrijke rol in het ecosysteem en in de waterhuishouding. Dit project onderzoekt of, middels een certificeringproces, deze voordelen kunnen bijdragen aan het verdienvermogen van de grondgebruiker. De Stichting Nationale Koolstofmarkt (SNK) is een organisatie die faciliteert in het certificeringsproces met vastomlijnde procedures voor de borging van waarde en kwaliteit van koolstofcertificaten. 

De huidige methodiek (methodedocument blijvend grasland) is gestoeld op het belonen van CO2-vastlegging in de toekomst. Vastlegging uit het verleden is daarin niet opgenomen. Dit maakt dat de methode vooral interessant is voor gronden met een laag OS gehalte. Hierdoor is de methode voor extensieve graslandregio’s op met name zandgrond minder interessant. In het kader van het huidig project vind er binnen een groep van deelnemers een nulmeting plaats van de huidig koolstof opslag in de bodem en wordt d.m.v. een rekentool de potentiele koolstof vastlegging voor de komende tien jaar ingeschat. De bundel van percelen binnen een collectief wordt via een bemiddelende partij in de markt gezet. Deelnemers kunnen deels een voorschot ontvangen op jaarlijks basis (5% van potentiële inkomsten) terwijl aan het eind van de projectcyclus (10 jaar) een eindbetaling volgt.      

De procedures en methodieken van SNK vergen een inspanningen van grondgebruikers die vastgelegde koolstof op eigen bedrijf in de markt willen zetten. Dit project biedt ondersteuning gedurende dit proces en levert vanuit de doelgroep ook terugkoppeling naar SNK wat werkt en waar de behoeftes en knelpunten liggen. Dit zogenaamde Lessons Learned document is openbaar beschikbaar. Neem contact op met Ids van der Ploeg of Johannes Scholberg om het document te ontvangen. 

Voor de verwaarding van de certificaten en het vervolg van het project wordt momenteel aansluiting gezocht bij het Platform CO2Neutraal en Carbon Coöp. De eerste organisatie houdt zich bezig met de vermarkting van koolstof-certificaten. Carbon Coöp is een coöperatie van akkerbouwers en melkveehouders. Het doel van deze coöperatie is het ontwikkelen en uitrollen van een verdienmodel gebaseerd op vastlegging van CO2 én reductie van CO2 in de productiewijze.   

Een groep van alle belanghebbende kwamen bijeen op 28 Februari 2024 in de Tijnje bij kaasboederij de Deelen, waar een aantal belangrijke zaken aan de orde kwamen. Dit was deels een vervolg op voorgaande besprekingen en input vanuit de deelnemers van het project Blijvend Grasland. 

Een aantal deelnemers weet nog niet of ze de certificaten direct willen verkopen. Mogelijk willen ze deze houden om in de toekomst aan eventuele nieuwe verplichtingen te voldoen. Ze zien de certificaten als een license to produce. Veranderingen in GLB-beleid, politieke onzekerheid en ontbreken van een verdienmodel bij boeren met veel blijvend grasland hebben ertoe geleid dat er binnen Fryslân en Overijssel enkele bedrijven zijn afgehaakt.  

Binnen het project is het nog maar de vraag of het advies van de SNK, om de gemiddelde opbrengst over de boeren te verdelen, wordt opgevolgd. “Het voelt niet goed om, als je zelf weinig tot niets vastlegt, te profiteren van de buurman” aldus een van de deelnemers.  

Vanuit het project zijn veel vragen naar voren gekomen, maar het is duidelijk dat de deelnemers intrinsiek gemotiveerd zijn. Een van de deelnemers motiveerde zijn deelname als volgt; “Ik doe, naast het creeeren van een extra verdienmodel, mee om kennis op te doen en praktijkervaringen terug te kunnen koppelen”.  

Binnen het project is duidelijk dat er een breed draagvlak is en dat iedereen wil doorpakken en invulling wil geven aan het verwaarden van koolstofopslag op zijn eigen bedrijf. Voor de meeste grondgebruikers blijven koolstofcertificaten een neveninkomst, maar is het van belang om er op tijd bij te zijn. 

“Als individue is het proces van CO2 certificering en afzet te complex, dit project en de aansluiting met Platform CO2Neutraal en CarbonCoop maken instap mogelijk en nemen veel werk uithanden” vat een Fries grondgebruiker het project samen.