Reactie natuur- en milieuorganisaties op coalitieakkoord
20 mei 2015
Reactie natuur- en milieuorganisaties op coalitieakkoord
De Friese natuur- en milieuorganisaties* zien de komende jaren veel aangrijpingspunten om met de provincie Fryslân op een goede en constructieve wijze samen te werken. Wel zien de groene organisaties een aantal uitdagingen in het nieuwe coalitieakkoord die nog om een antwoord vragen. Deze uitdagingen hebben te maken met: de wijze waarop de duurzame energie transitie wordt vormgegeven, de wijze waarop de Provincie vorm en inhoud wil geven aan het Werelderfgoed Waddenzee, het ondersteunen van lokale initiatieven op het gebied van natuurontwikkeling binnen en buiten de EHS en de wijze waarop het Friese landschap ontwikkeld en beschermd wordt.
Het nieuwe College van Gedeputeerde Staten – dagelijks bestuur van de provincie Fryslân – biedt in het coalitieakkoord de Mienskip de ruimte om samen nadere invulling aan het coalitieakkoord te geven. De Friese natuur- en milieuorganisaties hebben een aantal concrete initiatieven en voorstellen en nodigen het College graag uit deze gezamenlijk te bespreken.
Dit schrijven de groene organisaties in Fryslân in een brief aan het nieuwe college van Gedeputeerde Staten naar aanleiding van het net verschenen coalitieakkoord. De organisaties wijzen erop dat natuur, landschap en milieu kerntaken van de provincie zijn. De provincie heeft op dit vlak veel verantwoordelijkheid van het Rijk gedelegeerd gekregen. “Het is aan de Provincie om dit waar te maken,” aldus de organisaties.
Compliment
De natuur- en milieuorganisaties complementeren de collegepartijen dat zij in een versplinterd politiek landschap een akkoord hebben gemaakt met een duidelijke gemeenschappelijke noemer. “Het akkoord besteedt veel aandacht aan duurzaamheid: de doelstelling voor duurzame energie wordt bijvoorbeeld omhoog geschroefd naar 25% in 2025. Duurzaamheid wordt verbreed naar sociale en economische duurzaamheid, waarbij de inzet van (lokale) gemeenschappen erg belangrijk wordt gevonden. Dat vinden wij positief. Het College zet voor de realisatie voor haar programma’s stevig in op bestaande agenda’s, via gebiedsbudgetten en het Iepen Mienskipsfuns. De groene organisaties ondersteunen dit beleid. Wij zien kansen voor (boven)lokale natuur- en landschapsprojecten met en voor de Mienskip. Wij brengen graag ons netwerk van de Friese samenleving en onze kennis op het gebied van natuur, landschap en milieu in.”
Milieu en duurzame economie
Alhoewel milieu niet specifiek wordt benoemd in het coalitieakkoord, delen de natuur- en milieuorganisaties de mening van het nieuwe college van Gedeputeerde Staten dat een toekomstbestendige economie een economie is die in harmonie is met natuur en omgeving. “Een toekomstbestendige economie is een duurzame economie die sociaal, ecologisch, economisch en technologisch bijdraagt aan een gezonde aarde met welvarende bewoners. Daar is milieu integraal onderdeel van. Wij zien grote kansen om aan te haken bij onderwerpen zoals de ecologische voetafdruk, gezond, veilig en lokaal voedsel, circulaire economie, basisonderwijs, voortgezet en hoger onderwijs. Hier zijn de groene organisaties druk mee bezig en we verwachten dat het College deze initiatieven omarmt en waar nodig ondersteunt.”
Duurzame energie
De doelstelling om in 2015 25% duurzame energie op te wekken wordt door de groene organisaties volledig gedeeld. “Ook de keuze om daar (lokale) gemeenschappen voor in te zetten vinden wij een goede strategie. Daarmee wordt draagvlak en lokale innovatie geïnitieerd. De wijze waarop de strategie uitgerold zou moeten worden is echter nog onduidelijk in het akkoord. Als alleen ingezet wordt op energiebesparing, zonne-energie, aardwarmte, geothermie en uitbreiding van windenergie op land niet aan de orde is, dan staan we als Friese samenleving voor een enorme opgave. Dit zal ook de nodige impact hebben op het kwetsbare Friese landschap. Wij willen graag met de Provincie aan de slag om deze transitie mogelijk te maken en willen daar graag met het College afspraken over maken. Wij stellen voor om een gezamenlijk uitvoeringsprogramma duurzaamheid te maken waarin ingegaan wordt op de wijze waarop we omgaan met de energietransitie en initiatieven van onderaf en de rol van de maatschappelijke organisaties daarbij.”
Natuur
Het nieuwe college van Gedeputeerde Staten zet in op het herstel van de balans tussen landbouw en natuur en ziet de vorming van gebiedscollectieven als een grote kans om het agrarisch natuur- en landschapsbeheer om te vormen tot een effectieve vorm van beheer. “Dit streven delen wij volledig. Er ligt de komende jaren een geweldige opgave als het gaat om de professionalisering van de gebiedscollectieven en het herstel van de biodiversiteit in het landelijk gebied. Vanuit de natuur- en landschapsorganisaties zien wij grote kansen om met de collectieven samen te werken en zouden daar graag met de Provincie afspraken over willen maken.”
In het coalitieakkoord wordt aangegeven dat het dagelijks bestuur van de provincie Fryslân zelf niet meer aan de slag gaat met de realisatie van natuurverbindingen tussen natuurgebieden. “In het Grien Manifest dat in 2011 gesloten is tussen Natuur- en landschapsorganisaties, LTO, Wetterskip en recreatiesector is afgesproken dat initiatieven die van onderop komen en die bijdragen aan de realisatie van verbindingszones worden gebruikt om verbindingen tussen natuurgebieden te versterken. Op deze wijze wordt de Natte As gerealiseerd. We gaan ervan uit dat het College deze aanpak van onderop nog steeds ondersteunt en waar mogelijk kansen verzilvert en met elkaar verbindt.”
Natuur en landbouw
De natuur- en milieuorganisaties vinden het jammer dat in het coalitieakkoord niet ingegaan wordt op de kansen die een afgerond natuurnetwerk biedt. “Het past niet bij de rest van het akkoord om de functies natuur en landbouw zo tegenover elkaar te stellen. Natuurgebieden hebben immers vele functies. Naast een thuis voor planten en dieren zijn het belangrijke toeristische trekpleisters, gebieden voor waterberging en klimaatbuffers. Ook produceren natuurgebieden bijvoorbeeld riet voor dakbedekking. Natuur en landschap is het ommetje in de buurt en in verreweg de meeste gevallen wordt natuurgrasland in pacht uitgegeven aan boeren uit de buurt. Een goed voorbeeld is het Wandeltotaalplan, een plan waarin de structuurversterking en de “hardware” van onze wandelprovincie inhoud gegeven wordt. Zonder een mooi landschap zal dit Wandeltotaalplan nooit succesvol zijn. De mooiste provincie van Nederland kan op deze wijze voor zowel de eigen Mienskip als toeristen van buiten de provincie beter toegankelijk worden.”
De natuur- en milieuorganisaties gaan ervan uit dat de in het verleden gemaakte afspraken door de provincie worden gerespecteerd en dat het natuurnetwerk in 2023 wordt afgerond. “Wij gaan hier de komende jaren mee aan de gang, bijvoorbeeld in combinatie met de uitwerking van de Veenweidevisie en nodigen het College uit om hieraan mee te doen.”
Waddenzee
Het nieuwe dagelijkse bestuur van de provincie Fryslân is van plan om als het gaat om de Waddenfondsprojecten meer af te stemmen met Groningen en Noord-Holland. “Dit juichen wij toe. Wij gaan ervan uit dat ook de provinciale ambities beter op elkaar worden afgestemd. De Provincie Groningen heeft bijvoorbeeld in haar Collegeakkoord een aparte paragraaf opgenomen over de kansen die het Werelderfgoed biedt. Het zou mooi zijn wanneer de Provincie Fryslân een dergelijke ambitie ook zou omarmen. Op dit moment mist dit in het Collegeakkoord.”
Ruimtelijke ordening
Het nieuwe college van Gedeputeerde Staten wil de regeldruk en de bureaucratie verminderen. “Dit ondersteunen wij. Wij hebben de afgelopen 4 jaar met onder andere het Grien Manifest en het convenant uitstoot Lichthinder melkveestallen bewezen dat de Mienskip goed in staat is om onderling afspraken te maken. Echter, wij gaan er wel van uit dat de Provincie belangrijke waarden blijft beschermen. Bijvoorbeeld de kwaliteit van ons mooie Friese landschap is afhankelijk van een Provincie die helder aangeeft wat behouden moet worden en onder welke voorwaarden ontwikkelingen mogelijk zijn. Wij gaan uit van ruimtelijke regels die eenvoudig en goed toepasbaar zijn èn voor een mooi Fryslân zorgen.”
Het valt de natuur- en milieuorganisaties op dat in het nieuwe coalitieakkoord geen uitspraak wordt gedaan over hoe we moeten omgaan met de vele braakliggende bedrijventerreinen in Fryslân. “Daar zal komende jaren een oplossing voor gevonden moeten worden, bv door het omvormen naar landbouwgebied of tijdelijke natuur. Met het Ecomunitypark in Oosterwolde hebben we aangetoond dat natuur en een bedrijventerrein goed samen kunnen gaan. Wij zouden graag met het College hierover het gesprek willen aangaan.”
Leeuwarden Kulturele Haadstêd 2018 en de Groene Alliantie
In het coalitieakkoord is vanzelfsprekend uitgebreid aandacht voor Leeuwarden Kulturele Haadstêd 2018 (KH2018). Uitgangspunt in het akkoord is dat KH2018 een feest moet zijn voor alle Friezen. “Dit onderschrijven wij van harte. De natuur- en milieuorganisaties zijn al een jaar lang actief met KH2018. It Fryske Gea, Natuurmonumenten, Staatsbosbeheer, Landschapsbeheer Friesland, de Friese Milieu Federatie, IVN-Noord en de Waddenvereniging hebben zich verenigd in de Groene Alliantie. De Groene Alliantie heeft als doel om Bidbookprojecten te ondersteunen en groene en duurzame doelen te versnellen en te vergroten. De ‘legacy’ die na 2018 achterblijft zal daardoor meermalen groter zijn dan wanneer alle organisaties dit alleen zouden doen. Via de achterban van de organisaties die de Groene Alliantie vormen, haakt zo goed als ieder huishouden in Fryslân aan bij KH2018. Met de Groene Alliantie willen we ons samen met de Provincie inzetten om van KH2018 een gezamenlijk feest te maken waarvan de positieve effecten ook na 2018 zichtbaar blijven.
*Met de Friese natuur- en milieuorganisaties worden bedoeld: Friese Milieu Federatie, It Fryske Gea, Landschapsbeheer Friesland, Staatsbosbeheer, Natuurmonumenten, IVN en Waddenvereniging.