Opinie: Verstrikt in licht met duisternis als verborgen schat

26 oktober 2023

Opiniestuk: Verstrikt in licht met duisternis als verborgen schat

In een wereld die nooit lijkt te slapen, worden onze nachten verlicht door een zee van kunstmatig licht. Gebouwen schitteren als felle lichtbaken, reclameborden schreeuwen om aandacht, en kantoren blijven verlicht alsof ze altijd in bedrijf zijn. De waanzin van deze verlichting in de nachtelijke uren gaat verder dan de luide boodschap ‘kijk naar mij’; het raakt de kern van onze verbondenheid met de natuur en heeft diepgaande gevolgen voor ons welzijn en dat van het nachtleven om ons heen.

We zijn namelijk losgeraakt van de natuurlijke ritmes die onze voorouders eeuwenlang hebben geleid. De nacht, ooit een tijd van rust en reflectie, wordt nu verstoord door het onophoudelijke zoemen van kunstmatig licht. We verstoren niet alleen ons eigen bioritme maar ook dat van het nachtleven, de wezens die onze nachten delen. Dieren, die afhankelijk zijn van de duisternis, worden verblind en gedesoriënteerd door onze verlichte wereld.

Wat winnen we eigenlijk door kantoren, gebouwen en reclameborden te baden in kunstlicht als de zon ondergaat? Is het werkelijk noodzakelijk om een leeg kantoor te verlichten alsof het nog vol zit met werkende medewerkers? Deze bizarre realiteit heeft niet alleen invloed op ons oerritme, maar het ontneemt ons ook van iets wat geld niet kan kopen – de pure pracht van de nacht.

Het besef drong pas tot me door tijdens mijn reis door afgelegen gebieden in het buitenland, ver van het bekende. Toen ik omhoogkeek, ontdekte ik dat het vertrouwde schouwspel van enkele sterren aan de hemel niet het ultieme nachtbeeld was. Het was juist een volle sterrenhemel met de Melkweg dat boven mij verscheen, als een kunstwerk geschilderd door de natuur.

Lichtvervuiling is meer dan alleen een visuele overlast. Het is een verstoring van de natuurlijke balans die millennia heeft geduurd. Dieren worden gedwongen om hun leefgebied aan te passen aan de felle schijnwerpers van de mens. Soms zonder succes. Voor trekvogels veroorzaken abrupte lichtbronnen, zoals boorplatformen en oogstmachines, desoriëntatie en fatale afwijkingen van migratieroutes. Jaarlijks sterven miljoenen trekvogels tijdens de olijfoogst door verblindend licht. Nachtvlinders ervaren verstoring van hun biologische klok en verminderde voortplanting door aantrekkingskracht tot straatlampen. Dit heeft gevolgen voor voedselketens en ecosystemen, terwijl wijzelf ook onze connectie met de kosmos verliezen. Het is de hoogste tijd om te heroverwegen hoe we onze nachten verlichten en welke prijs we betalen voor deze voortdurende verlichtingswaanzin.

Laten we de duisternis weer omarmen. Het biedt niet alleen een ontsnapping aan de drukte van de dag, maar het herstelt ook onze band met de natuur. We moeten leren om met minder licht te leven, om de nachtelijke schoonheid te omarmen in plaats van te overspoelen met kunstmatige schijnwerpers.
De volgende keer dat je door een verlichte stad loopt in de nacht, kijk omhoog en bedenk wat we opgeven voor deze zee van licht.

Laten we samen streven naar een wereld waarin de nacht weer donker is, waar de sterrenhemel schittert zonder concurrentie van felle straatlampen, en waar we het nachtleven in al zijn glorie kunnen bewonderen. Het is tijd om de onzin van overbodige verlichting te beperken en terug te keren naar de eenvoudige pracht van een heldere, donkere nacht. Dat scheelt ook meteen weer in de energierekening.

Dit opiniestuk is geschreven door Tess Schram, Programmamanager Circulaire Samenleving bij FMF