Opinie | Verlaag de drempels voor levensduurverlenging – onze toekomst hangt ervan af

25 september 2024

Levensduurverlenging als sleutel tot duurzaamheid
Het recente rapport van het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL)[1] wijst op de dringende noodzaak om de levensduur van producten te verlengen. Door meer te repareren, te delen en te lenen, kunnen we ons grondstoffengebruik drastisch verminderen en onze ecologische voetafdruk verkleinen. Friesland speelt hierin al een belangrijke rol. Initiatieven zoals de repair cafés en weggeefwinkels in Leeuwarden en Sneek laten zien dat levensduurverlenging niet alleen haalbaar is, maar ook dat het draagvlak in de gemeenschap aanwezig is.

De Europese Wet ‘Right to repair’ verplicht bedrijven en lidstaten om reparatie mogelijk te maken. Toch zien we in Friesland, net als elders in het land, dat het vaak goedkoper en makkelijker is om een nieuw product te kopen dan om een kapot product te laten repareren. Deze praktijk draagt bij aan een groeiende afvalberg en een toenemende druk op onze natuurlijke hulpbronnen. Hier ligt een kans voor zowel de overheid als bedrijven in Friesland om de drempels voor levensduurverlenging te verlagen.

Drempels wegnemen: Het begin van verandering in de Friese dorpen en steden
Als we willen dat levensduurverlenging de norm wordt, moeten we de drempels die mensen nu ervaren, wegnemen. Denk aan de hoge kosten en beperkte beschikbaarheid van reparatiemogelijkheden, of het gebrek aan toegankelijke deel- en leendiensten. In Friesland zijn er al mooie voorbeelden van bewonersinitiatieven zoals de repair cafés en weggeefwinkels verspreid door Friesland, die proberen deze drempels te verlagen door reparatie en het delen van spullen gemakkelijker en aantrekkelijker te maken. Dit soort projecten bieden niet alleen milieuwinst, maar draagt ook bij aan de sociale agenda, zoals armoedebestrijding, sociale cohesie en de re-integratie van mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. Dergelijke initiatieven verdienen structurele ondersteuning om écht impact te maken.

De rol van de Friese overheid
De overheid in Friesland kan een actieve rol spelen in het verlagen van drempels voor levensduurverlenging. Gemeentes zoals Leeuwarden en Heerenveen zetten al stappen in de richting van een circulaire economie, met initiatieven zoals het circulaire ambachtscentrum. Maar er is meer nodig. Lokale overheden kunnen subsidies bieden voor reparaties, deel- en reparatienetwerken faciliteren.

Circulaire servicepunten, waar inwoners terecht kunnen voor advies en ondersteuning bij het repareren en delen van spullen, zouden in elke Friese buurt beschikbaar moeten zijn. Deze centra kunnen niet alleen helpen om de toegang tot reparatie en delen te vergemakkelijken, maar dienen ook als ontmoetingsplekken waar kennis en ervaringen worden gedeeld. In Friesland, waar gemeenschapszin diep geworteld is, zou dit bovendien kunnen bijdragen aan het versterken van sociale cohesie.

Van wegwerp naar bewust gebruik
In de cultuuromslag die nodig is om repareren, delen en lenen de norm te maken, speelt de overheid een belangrijke rol, evenals bedrijven. Maar consumenten zullen ook hun steentje moeten bijdragen. Bedrijven moeten producten (her)ontwerpen die makkelijker te repareren zijn, terwijl consumenten bewuster kunnen kiezen voor duurzame opties. Friesland, met haar traditie van zuinigheid en zorg voor het milieu, kan hierin voorop lopen. Het verlengen van de levensduur van producten past perfect bij de Friese cultuur van duurzaamheid en nuchterheid.

Juist bewonersinitiatieven op het gebied van delen, lenen, ruilen en repareren zijn onmisbaar om de duurzaamheidsdoelen te bereiken. Zo zien we in Friesland dat initiatieven zoals het Repair Café in Sneek en de Weggeefwinkel in Leeuwarden niet alleen bijdragen aan duurzaamheid, maar ook aan het versterken van de sociale gemeenschap.

Friesland als voorbeeldregio?
De urgentie van levensduurverlenging kan niet genoeg worden benadrukt. Het verlengen van de levensduur van producten door te repareren, te delen en te lenen is niet alleen een cruciale stap naar een circulaire samenleving, maar ook een noodzaak voor het behoud van onze planeet. Friesland heeft de kans om voorop te lopen in deze transitie. Door de drempels voor levensduurverlenging te verlagen en de belangrijke rol van bewonersinitiatieven te erkennen, kan onze provincie een voorbeeld worden voor de rest van Nederland. Laten we samen de stap zetten naar een circulaire toekomst waarin levensduurverlenging de nieuwe norm wordt.

[1] Bredere aanpak terugdringen grondstofgebruik noodzaak | Planbureau voor de Leefomgeving (pbl.nl)