Opinie | Microplastics: dit verborgen gevaar is alles behalve micro!

9 maart 2023

Microplastics: dit verborgen gevaar is alles behalve micro!

De nieuwe Europese SUP-richtlijn (Single-Used-Plastics) zorgt voor grote veranderingen per 1 juli aanstaande. Zijn wij klaar voor de regels die op ons af komen? Wat mag straks nog wel en zijn er al alternatieven? Het is goed om op verschillende niveaus kijken wat we kunnen doen om ons voor te bereiden op deze nieuwe regelgeving, die invloed heeft op tal van ondernemers. Overheden kunnen helpen in voorlichting en ondernemers stimuleren om te kiezen voor één systeem, bijvoorbeeld bij evenementen. Door gezamenlijk op te trekken kunnen we plastic soep voorkomen en zorgen dat de waterkwaliteit van Fryslân verbetert!

Het ontstaan van microplastics
Veel van ons zwerfafval komt door verwaaiing in het water terecht. Na jaren valt het plastic heel langzaam uit elkaar en ontstaan microplastics. Deze zijn inmiddels overal te vinden; we ademen ze in, ze zweven door de lucht en zitten in ons voedsel én drinkwater. De hoeveelheid plastic in de oceaan neemt elke tien minuten met één hele vuilniswagen toe en de totale oppervlakte aan plastic is al 1,6 miljoen vierkante kilometers. Plastic heeft járen nodig om af te breken en als je je bedenkt dat 50 jaar geleden nog maar een fractie van het plastic van nu werd gebruikt, dan staan we voor een grote uitdaging!

Zwerfafval opruimen is van groot belang
In ons Nederlandse milieu komt jaarlijks nog 50 miljoen kilo zwerfafval terecht en naar schatting ligt er 130.000 ton micro-plastics uit verpakkingen in ons milieu. Tijdens opruimacties komen we elke keer schrikbarend veel plastic tegen. Dat varieert van plastic bekers, tassen, flesjes, broodzakjes, doppen, netten, landbouwplastics en piepschuim. Opruimen heeft zin! Als iedereen dagelijks 5 stuks zwerfafval zou opruimen, dan ligt er binnen de kortste keren geen plastic meer op straat en ontstaat er dus minder plastic soep.

De verpakkingsindustrie kan voor een grote verandering zorgen. Als er in plaats van 250 soorten plastic, nog slechts 4 soorten worden gebruikt, wordt recycling vele malen makkelijker. Er wordt nu nog maar 9% van al het plastic gerecycled, vanwege te veel soorten plastic. Ook kunnen tal van producten anders of niet verpakt worden. Overheden kunnen in de openbare ruimte het gebruik van plastic verminderen. Denk aan walbeschoeiing, maar ook aan kunstgrasvelden met korrels van autobanden. Diezelfde autobanden zijn één van de grote veroorzakers van microplastics. Is het mogelijk om een duurzaam alternatief te ontwikkelen voor autobanden?

Duurzame initiatieven
Gelukkig komen er prachtige duurzame initiatieven tijdens evenementen. Denk aan evenementen als IGWO Vlieland, Wâldrock, Tallships Harlingen en Bevrijdingsfestival Leeuwarden, Agrarische dagen in Franeker, waar herbruikbare bekers worden gebruikt. Deze bekers kunnen wel 500 keer gebruikt worden en liggen na een evenement niet op straat of in de gracht. Inmiddels zijn er ook sportkantines die wegwerpbekers afschaffen en overgaan op een duurzaam systeem. Ook rietjes, patatbakjes, koffiemelkcupjes, theezakjes, koekverpakkingen en het gebruik van confetti wordt door veel bedrijven vervangen door een duurzaam alternatief. Het kan afvalvrij, maar mede door Covid-19 hebben sommige bedrijven hun producten weer los verpakt. Ga weer terug naar de koektrommel, koffiekan, porseleinen servies en neem je eigen kopje mee!

Europese Richtlijn komt snel op ons af
Met ingang van de nieuwe Europese SUP-richtlijn (Single-Used-Plastic) gaat veel veranderen. Verstrek je plastic voor eenmalig gebruik, dan moet de klant per 1 juli aanstaande extra betalen. Klanten mogen ook hun eigen beker, pan of bord meenemen. Bij supermarkten krijg je binnenkort geen zakjes meer op de groente-afdeling. Wie weet neem jij straks een rieten mand mee voor je groenten. Maar naast de SUP’s wordt er nog veel onnodig plastic gebruikt. Waarom bevatten de filters in sigaretten plastic?  Als we de opwarming van de aarde in 2050 tot maximaal anderhalve graad willen beperken, dan mogen we niet meer dan 570 miljard ton co2 uitstoten. Daarvan zal alleen al zo’n 10 tot 13% afkomstig zijn van de productie van plastic en de verbranding van plasticafval. Kortom, met de komst van deze richtlijn zal het plasticgebruik fors verminderen, máár de manier hoe wij omgaan met ons materialen moet uiteindelijk zorgen voor de wezenlijke verandering.

– Lemke Statema, Externe professional bij de FMF op het gebied van natuur en biodiversiteit