Groningen, Friesland en Drenthe, drie provincies met één watersysteem

11 september 2023

Groningen, Friesland en Drenthe, drie provincies met één watersysteem. Dat moet samen en kan beter.

Bezorgde burgers en acht natuur- en milieuorganisaties* uit Noord-Nederland hebben op vrijdagochtend 8 september de Noordelijke waterbestuurders met een watermanifest opgeroepen om hun kennis en daadkracht te bundelen en te komen tot een toekomstbestendig, duurzaam watersysteem dat flexibel genoeg is om klimaatverandering op te vangen en tegelijkertijd te voorzien in de waterbehoefte van burgers, bedrijven en natuur. Dat is noodzakelijk en ook een wettelijke verplichting die urgenter is dan ooit. Dit deden zij tijdens een ‘waterontbijt’ aan het Paterswoldsemeer, waarbij de (water) gedeputeerden, alle waterschapsbestuurders en directeuren van de drinkwaterbedrijven in Fryslân, Groningen en Drenthe ruim 9000 handtekeningen kregen aangeboden van bezorgde noorderlingen.

Een stortbui op het Drentse plateau, miljoenen regendruppels samen die uit de hemel vallen en via een diep(je), stroompje of Aa richting zee gaan stromen, hebben in duizenden jaren ons landschap gevormd. De Drentse beekdalen, Friese veenweidegebieden en Groningse zeekleipolders zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden door water. Al het water dat wij drinken, waarmee we wassen, het land beregenen en waaruit de industrie put, viel ooit als een regendruppel uit de lucht. Dat is zoals het altijd ging, maar nu reden voor grote zorg. Periodes van langdurige droogte en hevige stortbuien wisselen elkaar steeds vaker af. Deze pieken en dalen vragen om een gezamenlijke aanpak in ieders belang.

Duurzaam watersysteem
De media staan (ook) dit jaar weer bol van weernieuws. Dat is echt anders dan 20 jaar geleden. Extreem weer met grote gevolgen is in Europa aan de orde van de dag. Op het ene moment is er veel te weinig, op het andere moment veel te veel water tegelijkertijd. Extremen kenmerken zich door enorme uitschieters en dat vraagt om een fundamentele aanpassing van onze omgang met water. “We moeten toe naar een veel flexibeler watersysteem dat bij teveel water als een spons water kan vasthouden en bij tekorten dat water kan afgeven aan de omgeving”, zegt Jorien Bakker, provinciaal bestuurder bij Natuurmonumenten in Groningen en Friesland. “Wie de waterkaart van het Noorden bekijkt, ziet de onderlinge samenhang en noodzaak deze uitdaging in gezamenlijkheid aan te pakken. Dat is niet makkelijk, maar levert zoveel winst op voor iedereen dat het een enorme gemiste kans is als we die nu niet verzilveren.”

Waterkwaliteit reden tot grote zorg
Met het aanbieden van ruim 9000 handtekeningen vroegen bezorgde inwoners van Noord-Nederland bestuurders om aan de wettelijke verplichtingen te voldoen die voorvloeien uit de Europese Kaderrichtlijn Water (KRW). Deze richtlijn waarborgt de kwaliteit voor het oppervlaktewater met een deadline in 2027. De noodzaak om grondwatervoorraden beter te beschermen en beheren werd ook eerder dit jaar door het RIVM als waarschuwing verwoord, omdat er structurele tekorten opdoemen na 2030. De internationale opgaven voor het klimaat, beperken van CO2 uitstoot om verdere klimaatverandering samen te gaan, hangen nauw samen met bodemdaling in veengebieden en het verhogen van het grondwaterpeil daar. In de WABOS brief van demissionair minister Harbers staat de oproep water en bodem daarbij sturend te laten zijn.

Kracht van het Noorden
Acht natuur- en milieuorganisaties* zien de regionale kwaliteiten natuur, landschap, ruimte en een schoon milieu als de belangrijkste basis voor een brede welvaart en economisch perspectief voor het Noorden én als essentiële waarde voor heel Nederland. Deze visie staat in het rapport De kracht van het Noorden, dat de organisaties op Valentijnsdag ’23 presenteerden.

Op 8 september is hier een vervolg op gegeven met een watermanifest waarin de organisaties voorstellen een Wateragenda Noord Nederland op te stellen die visie, samenhang, gemeenschappelijkheid en daadkracht brengt, en mogelijk extra rijksmiddelen kan aantrekken. Noord-Nederland is prachtig en het mooie is dat ons unieke landschap en natuurlijke rijkdom van Drentse bossen en beekdalen, Fries en Groningse veengebieden, polders, meren en moerassen ideale ingrediënten zijn om deze uitdagingen aan te gaan. Die natuurlijke rijkdom is de ideale spons die helpt de flexibiliteit in te bouwen die we nodig hebben om de landbouw te voorzien van voldoende water in het groeiseizoen en de strategische grondwatervoorraden voor de winning van drinkwater op peil te houden.

Watermanifest Kracht van het Noorden

De acht initiatiefnemende natuur- en milieuorganisaties zijn:  Stichting het Drentse Landschap • Staatsbosbeheer • Stichting het Groninger Landschap • Vereniging It Fryske Gea • Friese Milieufederatie • Natuur en Milieufederatie Drenthe • Natuur- en Milieufederatie Groningen • Vereniging Natuurmonumenten •