‘Fryslân heeft met grutto zijn eigen reuzenpanda’

18 juli 2012

‘Fryslân heeft met grutto zijn eigen reuzenpanda’

In het Provinsjehûs te Leeuwarden is gisteren de Kening fan ‘e Greide gelanceerd; een breed gedragen samenwerkings-initiatief om de teloorgang van het Nationale weidelandschap en zijn weidevogels tegen te gaan. Symbool voor het initiatief – én voor de unieke kwaliteiten van het (leven in en om het) weidelandschap – is de grutto. De populatie van deze Koning van de Weilanden (80% broedt in NL) is net als andere weidevogels de laatste decennia sterk geslonken. “Fryslân heeft met de Grutto zijn eigen reuzenpanda”, zei WNF Nederland-directeur Johan van de Gronden treffend. Hij is groot voorstander van het initiatief: “Een mondiaal probleem, zoals afname van het soortenrijkdom, moet ook lokaal worden aangepakt. Waarom je alleen druk maken om afname van tropische regenwouden terwijl in je achtertuin de biodiversiteit achteruitholt.”

In Kening fan ‘e Greide streven de initiatiefnemers naar duurzame oplossingen door een integrale aanpak met inzet van boeren, wetenschappers, kunstenaars, beheerders, beleidsmakers en educatie.

Verantwoord boeren

“Want samenwerking is de crux”, aldus Klaas Oevering, agrariër en bestuurslid van Skriezekrite Idzegea. “Duidelijk is dat de geïntensiveerde landbouw de grootste oorzaak is van de afnemende biodiversiteit op de weidegronden Maar boeren hebben met name door de lage melkprijzen weinig keuze, het probleem ligt dus breder en vraagt dan ook om brede samenwerking.” Juist het ontbreken van gebiedsgericht en integrale aanpak en samenwerking maakt de weg voorwaarts moeilijk. Daarom is gebiedsgerichte samenwerking de sleutel. Hoe er verantwoord geboerd kan worden, laat Oevering zien samen met veertig andere boeren rond Idzegea. “Ongeveer een kwart van ons land beheren we nu anders, ten gunste van de biodiversiteit. Daar wordt anders gemest, gefaseerd gemaaid, verantwoord met waterhoogte geëxperimenteerd. Dat zorgt voor een natter, kruidenrijk gebied met meer en grotere insecten. Goed voor de weidevogel, maar ook de koe die door het structuurrijkere gebied gezonder blijkt en meer melk geeft! ”

Kentering nodig

Volgens bioloog Theunis Piersma, die de middag opende, is de negatieve spiraal met een breed gedragen aanpak te doorbreken. “Sinds 1970 loopt het aantal grutto broedparen terug met 7% per jaar. In heel Europa is die trend zichtbaar. Wel is Nederland met zo’n 80% van het totaal aantal broedparen nog altijd koploper. Maar om de voor Nederland en Fryslân zo typerende weidelandschap met zijn bijzondere weidevogels te behouden, is een kentering nodig”, aldus de wetenschapper van de Rijksuniversiteit Groningen. “De grutto is dan wel voortgekomen uit de manier waarop we landbouw altijd hebben bedreven. De grutto is met recht een echte boerenvogel. Maar daar we jaren geleden met de toen geldende landbouw de groei hebben meegemaakt is het diezelfde landbouw die de afname veroorzaakt. Slechts een kwart van de nesten ‘overleeft’ het op de moderne weide.”

Friese editie Living Planet Report

De lancering van Kening fan ‘e Greide werd gemarkeerd door overhandiging van de eerste Friese editie van het WNF (Wereld Natuur Fonds) Living Planet Report aan CdK John Jorritsma. De tweejaarlijkse wetenschappelijke WNF-publicatie over de gezondheid van de aarde plaatst Fryslân in deze speciale editie in een nationale en mondiale context. “Waarom een Friese editie? Omdat veel mondiale natuurproblemen niet kunnen worden opgelost tijdens massale conferenties, zoals onlangs in Rio. Dat moet op lokaal niveau gebeuren, zoals hier in Fryslân”, aldus Van de Gronden. “Daarnaast ben ik ervan overtuigd dat de bijzondere biodiversiteit ook sterk samenhangt met de beleving van de lokale taal en cultuur. Ook om die redenen is Fryslân zo’n bijzonder gebied.”

Initiatiefnemers

“Vandaag is de officiële start van het initiatief, elke partij die zich geroepen voelt mee te werken is van harte welkom”, benadrukt projectleider Klaas Sietse Spoelstra. “Er is een concept- en financieringsplan en de eerste activiteiten hopen we dit najaar te starten. Het bij elkaar brengen van partijen vanuit diverse belangen en disciplines zal misschien wel de belangrijkste uitdaging worden. Juist het overbruggen van tegenstellingen is de sleutel tot mogelijk succes. Daarom zetten we in op activiteiten die een brede achtergrond hebben. Van een tentoonstelling over de Grutto in het Fries Natuurmuseum, educatieprogramma’s voor kinderen als ook het betrekken van de hafabra wereld naast onderzoek naar ecologische en economische modellen die een daadwerkelijk realistisch alternatief kunnen bieden. Idealisme is misschien de adrenaline om het proces op gang te brengen, realisme en daadwerkelijke duurzame oplossingen zijn de sleutels tot een succesvol resultaat.”

Initiatiefnemers van Kening fan ‘e Greide zijn onder meer: Skriezekrite Idzegea en streekbewoners, gesteund door Natuurmuseum Fryslân, Rijksuniversiteit Groningen, Waddenacademie, Hafabra Fryslân, Consulentschap IVN Fryslân, Natuurmonumenten, It Fryske Gea, Friese Milieu Federatie, Landschapsbeheer Friesland, BFVW en Vogelbescherming Nederland.