Bedrijventerreinen in Fryslân mogen mooier

16 februari 2016

Bedrijventerreinen in Fryslân mogen mooier

Er moet een herbezinning komen op het gebruik van bedrijventerreinen, adviseerde de Noordelijke Rekenkamer onlangs in een rapport. Directeur Hans van der Werf en programmaleider Arnoud de Vries van de Friese Milieu Federatie geven in een bijdrage in het Friesch Dagblad van 15 februari een eerste aanzet.

Als je met een nuchtere blik in Friesland rondkijkt, zie je niet alleen veel bedrijventerreinen maar ook vele leegstaande kavels en panden op die bedrijventerreinen. Bovendien zijn bedrijventerreinen onaantrekkelijk om te zien en om er te verblijven. Dat is wonderlijk aangezien een op de vier inwoners van Fryslân op een bedrijventerrein werkt. Bedrijventerreinen vormen de ruggengraat van de Friese economie en zijn de toegangspoorten van vele steden en dorpen in Fryslân.

In november vorig jaar adviseerde de Noordelijke Rekenkamer in haar advies Terugblik bedrijventerreinenen bodemsanering in Fryslân dan ook om tot een herbezinning te komen van het tot nu toe gevoerde beleid ten aanzien van bedrijventerreinen en – het meest interessante in dit advies – te komen tot alternatieve aanpak van bedrijventerreinen.

Dat is volgens ons hard nodig nu de economische crises achter ons ligt. Breed wordt erkend dat de onstuimige groei van bedrijventerreinen achter de rug is en het oppervlak aan bedrijventerreinen bij lange na niet meer in deze omvang zal groeien of zelfs gaat dalen. Hoe gaan we nu in de toekomst om met deze erfenis uit het verleden? Laten we de bedrijventerreinen voor wat ze zijn met alle leegstaande kavels en panden? Of grijpen we de mogelijkheden om op een andere wijze de bedrijventerreinen in Fryslân te moderniseren? Een andere aanpak waarbij de economie profiteert, de kwaliteit van de bedrijventerreinen sterk wordt verbeterd en het Friese landschap erop vooruit gaat.

Regionale afstemming
De Friese Milieu Federatie kiest voor deze laatste weg en geeft een schot voor de boeg mbt wat in deze alternatieve aanpak aan bod moet komen. Zorg voor regionale afstemming. Het is klip en klaar dat er de afgelopen jaren zonder stevige regionale afstemming teveel bedrijventerreinen zijn gepland en ook in de pijplijn zitten. Er ligt momenteel zo’n 165 hectare braakliggend bedrijventerrein in Fryslân klaar om uitgegeven te worden. Daarbovenop komt nog de hoeveelheid grond die gemeenten in eigendom hebben, maar die nog een agrarisch gebruik kennen. Dit zijn vele honderden hectares.

De gevolgen van het niet benutten van deze grond is dat enerzijds gemeenten in financiële problemen (dreigen te) komen en zijn gekomen, en anderzijds dat er te weinig aandacht is voor de bestaande bedrijventerreinen en deze verder verpauperen met de economische gevolgen van dien.

Duurzame financiering
Zorg voor een duurzame financiering van bedrijventerreinen. Het huidige verdienmodel waarbij gemeenten bedrijventerreinen ontwikkelden, verkochten en de winst ten goede kwam aan de algemene middelen van de gemeenten werkt niet meer. Er wordt nauwelijks meer terrein verkocht. Bovendien drukken de rentelasten van de ontwikkelde kavels stevig op de gemeentelijke begroting.

Daar komt bij dat er geen reserves zijn opgebouwd om bedrijventerreinen te onderhouden. Gevolg daarvan is dat bedrijventerreinen steeds verder verpauperen en het steeds kostbaarder wordt om de kwaliteit ervan te verbeteren.

Privaat en duurzaam
Ideeën voor een andere financiële aanpak zijn er wel. Bijvoorbeeld door de ontwikkeling in handen te geven van een private beheermaatschappij – zoals in Engeland wordt toegepast – die bovenal baat heeft bij een waardevast terrein. Een dergelijk ontwikkeling vindt al plaats in Fryslân en wel op het Ecomunitypark in Oosterwolde. Een andere manier – en dat is een variant op de Friese dorpsmolen – is om duurzame energie op het terrein op te wekken en de revenuen ten goede te laten komen aan het onderhoud en beheer van het terrein.

Ruimte voor lokale groepen
Geef meer ruimte aan lokale groepen en burgers in het verbeteren van de kwaliteit van bedrijventerreinen.Tot nu toe is het ontwikkelen van bedrijventerreinen overwegend een zaak van de overheden geweest. Dat heeft geleid tot de situatie waarin we nu verkeren. In een tijd van een terugtrekkende overheid en meer burgerparticipatie past het om de rol van de overheid nog eens goed te bekijken. Om tot een werkelijk andere en integrale aanpak te komen, is het nodig om partijen erbij te betrekken die met andere ideeën en een andere blik naar deze terreinen kijken. Daarbij kan gedacht worden aan partijen uit bijvoorbeeld het bedrijfsleven, kennisinstellingen, architecten, kunstenaars en natuur- en milieuorganisaties.

Wat de natuur en milieuorganisaties betreft zijn er al eerste stappen gezet in een alternatieve aanpak. Zo kan bijvoorbeeld met het toepassen van de regeling Tijdelijke Natuur de natuur op diverse bedrijventerreinen in Nederland een plek krijgen. Voordelen hiervan zijn dat bepaalde natuursoorten kunnen gedijen die anders in Nederland geen plek hebben, bedrijven geen belemmerende werking ondervinden van de natuurwetgeving en de beheerskosten omlaag kunnen.

Nieuw elan
Kortom: een nieuw elan is nodig als het gaat om het denken over de vele hectares en kwaliteit van bedrijventerreinen in Fryslân die wel en niet worden gebruikt. Het is aan de provincie om hier binnenkort tijdens de bespreking van de aanbevelingen van de Noordelijke Rekenkamer op 24 februari het voortouw in te nemen. Daarbij kan ze gebruik maken van de ervaringen die tot nog toe zijn opgedaan.